Những ví dụ về luật nhân quả

Một trong những bản văn Phật giáo ghi lại rằng có người hỏi Đức Phât:

Tại sao có một số phụ nữ xấu nhưng giàu có?

Tại sao co một số phụ nữ xinh đẹp nhưng nghèo khó?

Tại sao có một số người nghèo nhưng có khỏe mạnh và sống lâu?

Tại sao có một số người giàu có nhưng lại đoản mạng?

Đức Phật đã trả lời rằng: Người xấu xí nhưng giàu có là do có tính hay nóng giận trong quá khứ, dễ dàng bị kích thích và giận dữ nhưng cũng rất rộng lượng hào phóng, đã cúng dường Phật, Pháp, Tăng và có nhiều đóng góp cho chúng sinh hữu tình. Nguời đẹp nhưng nghèo khó vì trong quá khứ họ đã rất tử tế, luôn luôn mỉm cười và nói những lời dịu dàng nhưng keo kiệt và không sẵn lòng cúng dường hoặc giúp đỡ người khác.

Người nghèo nhưng lại mạnh khỏe và được hưởng một cuộc sống lâu dài, trong quá khứ người ấy đã rất keo kiệt và miễn cưỡng khi làm công đức nhưng lại rất tử tế với tất cả chúng sinh hữu tình, không gây tổn hại hay giết người khác và cũng cứu nhiều sinh mạng của chúng sinh hữu tình.

Người giàu có nhưng thường ốm yếu, hay đoản mệnh, là do trong những kiếp quá khứ, người đó đã rất hào phóng giúp đỡ những người khác nhưng lại chí thú với việc săn bắt, giết chóc và khiến những chúng sinh khác lo lắng, bất an và sợ hãi.

Điều này cho thấy một hành động đạo đức không phủ nhận những hành động tiêu cực khác. Mỗi nghiệp tốt và nghiệp xấu sẽ chín khi những điều kiện tương ứng của nghiệp phát sinh. Chúng ta làm việc tốt để đẩy lùi những nghiệp xấu để chúng ta có cơ hội tu tập để được giải thoát, nhưng những hành động tốt không thể bù đắp cho những việc xấu ta đã làm. Chúng ta phải dừng làm việc xấu. Chúng ta không bao giờ có thể xây đủ chùa, hoặc làm đủ những hành động tốt để được cứu rỗi. Chỉ bằng cách thoát khỏi vòng luân hồi sinh tử chúng ta mới có thể thoát khỏi những nghiệp xấu!

Tất cả những điều trên cho chúng ta ý tuởng tại sao mọi người trên trái đất, dù tất cả đều là con người nhưng lại rất khác nhau trong dáng vẻ bề ngoài, tính cách, kiếp sống, sức khỏe, khả năng tinh thần và số phận. Đó chính là điều Nữ pháp vương Dorje Pa Mu ám chỉ khi Ngài nói: “Có rất nhiều loài chim trong rừng.” Thậm chí điều đó còn thú vị hơn khi ta lưu ý có rất nhiều hoàn cảnh con người được sinh ra có ảnh hưởng đến số phận của họ. Chủng tộc nào, quốc gia nào, màu da nào, thời đại nào – tất cả những yếu tố này tạo nên sự khác biệt lớn lao.

Sẽ hợp lý hơn khi nghĩ rằng những việc xảy ra trước khi ta sinh ra có nguyên nhân từ tất cả nghiệp báo hơn là nói rằng nó hoàn toàn tình cờ ngẫu nhiên hay cho rằng đó là ý của Thượng đế? Nếu một đứa bé mới sinh không có quá khứ, để rồi Thượng đế căn cứ vào cái gì mà phán xét thưởng hay phạt, để rồi cho đứa bé ra đời với những hoàn cảnh khác nhau? Mục đích, suy nghĩ và hành động nên luôn được cân nhắc. Hãy nhớ, Đức Phật đã dạy: "Không thể nào có chuyện hoa trái của một hành vị tốt đẹp của thân khẩu và ý lại là sự khó chịu, đáng ghét hay không vừa ý.”

Đức Phật cũng đã dạy: “Nghiệp báo là thứ khó có thể hiểu được!” Câu nói này của Đức Phật không chỉ cho thấy sự phức tạp của nghiệp quả mà còn cho thấy sự khó khăn trong việc tiên đoán khi nào thì nghiệp báo chín. Chỉ có một vị Phật mới hoàn toàn hiểu được quy luật của Nghiệp. Trong kinh Acintita Sutta, đức Phật nói rằng người ta sẽ bị điên hoặc phiền não nếu cứ cố gắng hiểu hoạt động của nghiệp.